Klas 6: Stromingsboek

Algemene informatie:
Louis Couperus, Noodlot
Amsterdam, 1890
158 pagina's
Psychologische roman

Samenvatting 
Frank komt op een koude avond thuis en ziet een tengere man voor hem komen die zich voorstelt als Robert van Maeren. Frank herkent hem als een oude vriend uit zijn jeugd in Nederland, het was Bertie! De man vraagt met bevende stem of hij die nacht bij Frank kan blijven. Als ze binnen zijn verteld Bertie over zijn zwervers leven in Amerika en hoe hij alles heeft verloren. Frank is een goed mens en houdt van Berties zachte fluweel karakter en beloofd dat hij net zolang bij hem mag blijven tot hij een betere betrekking heeft gevonden. Bertie blijft maanden bij Frank die van zijn aanwezigheid geniet. Bertie heeft zich helemaal opgedost met Franks spullen. Hij begeeft zich onder Franks gezelschap. Hij is hem eeuwig dankbaar.
Dan gaan ze op vakantie naar Noorwegen. Daar ontmoeten Frank en Bertie de oude heer Archibald met zijn dochter Eve. Frank maakt veel wandelingen met Eve. Hij houdt van haar lichte gemoed en haar eigen mening over alles. Ze gaan ieder weer terug naar huis.
Terug in Londen gaat Frank op bezoek bij Eve en Sir Archibald. Frank is verliefd geworden op Eve. Bertie vindt het verschrikkelijk omdat hij weet dat als ze gaan trouwen hij niet meer van Franks weelde kan genieten en zelf weer moet gaan ploeteren. Hij probeert met zijn katachtige fluweel karakter heel stilletjes en heel overwogen twijfeling in Eve te scheppen. Als zij een keer met zijn drieën uit gaan tikt Bertie een oude vriendin op de schouder en zegt daar is Frank. Ze zegt dan hè Frank oude schat van me. Eve schrikt en haar twijfel of Frank echt van haar houdt groeit. Bertie speelt zijn listig spel en het noodlot hielp. Eve vraagt aan Frank of er een ander in het spel is. Frank vertelt haar dat het niet zo is. Toch brengt Bertie nog meer twijfel. Eve vraagt haar vader of hij met Frank wil gaan praten. Maar hij vindt het allemaal onzin. Dus moet Eve het zelf vragen. Frank raakt buiten zich zelf en gooit haar van zich af op een bank. Eve gaat weg. Frank heeft veel leed en schrijft een spijtbrief maar krijgt van de 3 brieven geen weer woord omdat Bertie de brieven aan Eve onderschep had. Bertie zegt dat ze maar weg uit Londen (van Eve) moeten gaan en gaan zwerven.
Ze komen in Holland waar Bertie Eve op het strand ziet. Zijn hersens willen weer nieuwe katachtige bedreigingen bedenken. Maar hij denkt het moet het noodlot zijn dat ze elkaar zullen ontmoeten. Een dag later ontmoetten Frank en Eve elkaar. Ze geven elkaar vergiffenis. Frank komt er dan achter dat de brieven nooit zijn aangekomen. De knecht die omgekocht was door Bertie vertelt alles. Frank gaat woedend naar Bertie toe. Bertie weent bitter en vraagt vergiffenis en verteld waarom hij alles gedaan heeft. Maar Frank luistert niet. Bertie voelt een minachting in zijn borst omhoog komen en zegt dat Frank blij moet zijn. Frank barst van woede en springt boven op de tengere Bertie. Hij slaat en schop hem en weet niet wat hij doet. Dan komt Eve binnen en haalt ze uit elkaar. Frank geeft Bertie een schop om op te staan maar hij is dood!
Na Franks gevangenisstraf zoeken Eve en Frank elkaar elke zondag op. Eve wil Frank opvrolijken maar er komt steeds een grotere deken van leed over hen heen. De schim van Bertie, met zijn violet bloedende wanhoopsmasker glijdt over hen heen. Dan zegt Frank dat hij Eve haar ja woord wil teruggeven omdat hij niet wil dat hij haar ongelukkig maakt. Ze wordt panisch van angst en drukt hem tegen zich aan en voelt iets in zijn borst zakje. Een flesje. Ze pak het snel eruit. Zij weet dat het vergif is en smijt het op de grond. Ze zegt dat ze alleen gelukkig met hem kan zijn, maar dat ze zo diep ongelukkig wordt door de sluier die Bertie over hen heen heeft gegooid. Dan zegt Frank dat Bertie gelijk had dat Bertie zich door het noodlot liet leiden. Hij had gelijk, hij had geen wil en Frank ook niet toen hij hem vermoorde. Toen zei Eve zullen we samen in elkaars armen sterven? Eve kijkt spijtig naar het flesje en ziet dat het gebarsten is en niet kapot. Het is het noodlot. Ze neemt snel de helft in en geeft het aan Frank. Hij schreeuwt nee maar het was te laat. Hij neemt nu de andere helft. Terwijl de regen tegen de ramen klettert sterven de twee mensen. Voetstappen naderen de deur en een knorrige stem roept twee maal Eve. Zijn hand draait de deur open.

Verwerkingsvragen
De uitgangspunten van het naturalisme zijn:
- De mens is onvrij, alles wordt bepaald door erfelijkheid, opvoeding en milieu. (Oftewel het determinisme.)
- Alles zo veel mogelijk realistisch weer te geven
- De mens is overgeleverd aan krachten die sterker zijn dan hijzelf (bv. fatalisme: noodlot waaraan met niet kan ontkomen).

In Noodlot staan de hierboven genoemde kenmerken centraal, vooral het fatalisme. Aan de hand van situaties uit de tekst, fragmenten uit de tekst, voorbeelden uit de tekst en citaten zal ik aantonen dat het boek Noodlot tot het naturalisme behoort.

Hier lees je een stukje waaruit je het begrip determinisme kunt afleiden. Bertie is hier zogenaamd onschuldig, omdat het Lot wilde dat hij zo was. Hij is zo geboren, er kan niks aan veranderd worden.
Citaat blz. 75: ‘Het was alles werk der omstandigheden, dacht hij; een mens kon dat alles niet gedaan hebben uit vrije wil…(..) Dat was, omdat het Lot het zo wilde en hem bevooroordeelde; hijzelf was er onschuldig aan…’

Wanneer Bertie Eve en Frank uit elkaar drijft, geeft hij de schuld hiervan aan het noodlot in plaats van zichzelf de schuld te geven. Hiermee wilt de schrijver, Louis Couperus, aangeven dat men geen vrije wil heeft.

Hieronder lees je een citaat waarin de schrijver weer aangeeft dat het alleen de schuld van het noodlot is.
“Maar…was het waarlijk de schuld van Frank, dat hij Eve niet vergeten kon? Neen, neen, dat was alleen de schuld van het Noodlot; niemand had enige schuld aan wat dan ook; alles was de schuld van het Noodlot…” (blz. 96)

Een van de andere punten van het naturalisme is dus dat alles zo veel mogelijk realistisch wordt weergegeven. En Louis Couperus heeft dit punt in het boek verwerkt door een neutrale, alwetende, objectieve verteller te gebruiken. Daarnaast wordt in het boek niet alleen gebeurtenissen verteld, maar ook de gedachtes van de personages worden uitvoerig beschreven.