Klas 6: Leesverslag: De kleine Johannes

Algemene informatie
Frederik van Eeden, De kleine Johannes
Amsterdam, 1887
151 pagina's
Genre: autobiografisch verhaal in sprookjesvorm

Samenvatting
Johannes woont in een oud huis met een grote tuin. Als hij gaat wandelen met zijn vader stelt hij veel vragen over het leven. Thuis bidt Johannes vaak om een wonder, hij weet dat het er ooit van zal komen. Als Johannes met zijn hond Presto in een boot op de vijver drijft ziet hij een grote blauwe libel die als hij beter kijkt verandert in een elf. De elf is Windenkind. Hij wil de vriend van Johannes worden, maar nooit mag hij zijn naam aan de mensen vertellen. Door een kus van Windekind wordt Johannes net zo groot als hem. Windekind laat Johannes allerlei wonderen van de natuur zien. Ze gaan naar de krekels en naar de konijnen. Van de elfenkoning Oberon krijgt Johannes een gouden sleuteltje die op een kistje met schatten past. Johannes valt in slaap en wordt weer groot. De volgende dag gaat Presto de hond op zoek naar zijn baasje, deze vindt hem op een heuvel slapend. Johannes denkt dat hij gedroomd heeft maar ziet dan het sleuteltje in zijn hand. Na drie weken wil Johannes Windekind zien en een duif geeft hem een veertje waardoor hij kan vliegen. De duiven brengen hem weer naar Windekind. Nu gaan ze samen naar de mieren die zichzelf Vredemieren noemen. Eigenlijk zijn alle mieren roof- en moordzuchtig. Doordat Windekind vertelt over de verschrikkelijke mensen wil Johannes bij Windekind blijven. Johannes gaat met Windekind naar de kabouters. Wistik is de wijste kabouter hij beheert van alle dieren de “waarheidsboekjes”. Johannes vraagt hem of er een boekje is waar de echte waarheid in staat. Johannes wil het boekje gaan zoeken, Windekind raadt het hem af. Windekind vertelt dat Wistik al veel mensen naar het boekje heeft laten zoeken en dat geen een het gevonden heeft. Johannes wil niet luisteren en het toch gaan zoeken, Windekind verlaat hem dan. Johannes dwaalt verdrietig door het bos. Hij komt uiteindelijk bij een aardige tuinman, daar mag hij blijven gedurende de winter. De tuinman verteld hem uit de Bijbel, maar volgens Johannes kan die niet het “ware boekje” zijn. Als het lente wordt ontmoet Johannes een blond meisje. Ze heet Robinetta en wordt altijd gevolgd door een roodborstje. Robinetta denkt te weten waar het boekje van Johannes is. Robinetta’s vader laat hem de Bijbel zien, maar Johannes is teleurgesteld en zegt dat het niet het ware boekje is. Dan wordt Robinetta’s vader boos en hij mag Robinetta nooit meer zien. Johannes loopt weg en komt Pluizer tegen. Pluizer zegt dat Windekind niet bestaat en alleen de mensen echt zijn. Johannes blijft bij Pluizer. Bij Pluizer ontmoet Johannes Hein, de dood. Pluizer brengt Johannes in de leer bij dokter Cijfer. Dokter Cijfer wil Johannes wel helpen met het boekje maar dan moet hij niet klein en teerhartig zijn. Johannes ziet de armoede en ellende van het mensenbestaan. Samen met Pluizer gaat hij naar een dansfeest, daar laat Pluizer de ijdelheid en verveling zien achter de feestende mensen. Dan geeft Pluizer een rondleiding in het kerkhof, deze vind een halve eeuw later plaats. Een worm gaat hen voor door allemaal graven. Ze eindigen bij het graf van Johannes daar valt hij flauw. De volgende ochtend gaat Johannes naar dokter Cijfer en begint met leren. Dokter Cijfer laat niet toe dan Johannes ook maar iets bewonderd, dat is ondoelmatig vindt hij. Johannes begint steeds minder naar Windekind en Robinetta te verlangen. Johannes voelt zich helemaal hulpeloos. Pluizer zegt dat Johannes het sleuteltje moet vergeten en net zo moet worden als dokter Cijfer. Als het weer voorjaar wordt verlangt Johannes naar de duinen bij zijn huis. Hij gaat naar de duinen als zijn vader op sterven ligt. Als zijn vader overleden is en Pluizer hem wil opensnijden voor onderzoek komt Johannes voor het eerst in verzet. Hij wordt kwaad en Pluizer verdwijnt. Bij het sterfbed zit Hein, die prijst hem voor het verzet. Johannes is helemaal alleen en wil met Hein mee, maar het is nog niet zijn tijd. Johannes hield van mensen terwijl hij het zelf niet wist. Buiten ziet Johannes Windekind met het sleuteltje, hij rent hem achterna. Op het strand aangekomen ziet Johannes Windekind met Hein in een boot zitten, van de andere kant komt een mens aangelopen. De mens geeft hem de kans te kiezen tussen, de boot die naar het Grote Licht gaat of om met hem mee te gaan naar de mensheid. Johannes pakt de mens bij de hand en gaat met hem mee. 

Verwachtingen
Toen mij dat boek werd aangeraden, vroeg ik mij af of het niet te sprookjesachtig zou zijn. Ik hou daar namelijk niet zoveel van. Ik betwijfelde het maar of ik het boek wel interessant zou vinden om het helemaal uit te lezen. Maar ik had er eigenlijk nog geen negatieve meningen over gehoord dus het was niet zo dat ik geen verwachtingen had. Maar ik had niet al te hoge verwachtingen.

Motieven en Thema
Het thema voor mij in dit boek is ontwikkeling, het geestelijk opgroeien van een kleine jongen naar een volwassen man.

motieven in dit boek zijn:
- geluk
- dood
- kindertijd
- pubertijd
- gouden sleuteltje


Beoordeling
Frederik van Eeden gebruikt soms wat lange zinnen, echter is het boek wel goed te lezen. Soms komen er oud-Nederlandse woorden in voor, wat het tekst een beetje oubollig maakt, maar het is zeker niet een moeilijk boek. Je leest vooral veel dialogen in het boek.

Ruimte
Het verhaal speelt zich grotendeels af in het insectenrijk, maar ook in Johannes kamer en in de stad. In het verhaal speelt het ruimte eigenlijk een grote rol. Want aan het begin is Johannes in het zogenaamd Paradijs en wanneer Johannes een volwassen man is geworden, bevindt hij zich in de duinen en dit kan gezien worden als een soort gevangenis.

Tijd
Het verhaal is niet chronologisch. 

Eindoordeel
Het boek vond ik leuker dan verwacht. Dat maakte het lezen van het boek een stuk interessanter. Ik denk dat ik het boek ook vooral erg leuk vond, omdat het verhaal een diepere betekenis bevatte waarbij ik aan het begin helemaal niet bij stil stond. Ja, dit boek is zeker een aanrader als je van een beetje fantasie houdt, maar ook als je van boeken houdt wat je aan het denken zal laten zetten.